Doğu Anadolu Bölgesinde Yetiştirilebilen Salep Orkideleri

 

DOĞU ANADLO BÖLGESİNDE YETİŞEN SALEP TÜRLERİ

            Ülkemiz için tam anlamı ile bir salep cenneti diyebiliriz. Ülkemizde salep orkideleri Kuzey Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu, Batı Anadolu, Ege ve Güney Anadolu bölgelerinde yayılış göstermektedir. Anadolu’da yaklaşık 24 cins ve 187 orkide türü bulunmakta olup bunların çoğu yumru birden fazla yumru veren türlerdir.

            Şimdi doğu Anadolu bölgesinin doğal alanlarında yayılış göstermiş ve tarla şartlarında yetiştiriciliği yapılabilecek türler hakkında bilgiler vereceğiz. Bu bilgiler ışığında doğu illerimizde salep yetiştiriciliğinin yaygınlaşması ve ülke ekonomisine katkıda bulunulması en büyük temennimiz.

            Yapılan araştırmalarda doğu Anadolu’da salep bitkisinin bulunduğu ballıca iller Van, Muş ve Bitlis illeridir. Yine Erzurum’dan Malatya’ya kadar olan bölgede Elazığ, Erzincan ve Tunceli doğasında da yetişen salep orkideleri türleri bulunmaktadır.

            Genel Olarak Doğuda yetişen salep türleri 100 rakımın üzerimdeki yüksekliklerden yaklaşık 1700 rakıma kadar yetişen türlerdir. Cins olarak yüksek rakımlı bölgelere adapte olan salep orkideleri başta orchis olmak üzere anacamptis, dactylorhiza,cephalanthera dır. Bu cinslere ait türler ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.

ORCHİS	ANACAMPTİS	DACTYLORHİZA	CEPHALANTHERA
-Orchis coriophora, (kum salebi) -Orchis palustris, (Çayır Salebi) -Orchis simia,(Püsküllü Salep) -Orchis collina (Tepe salebi) -Orchis pinetorum(çam salebi)	-Pyramidalis (sivri salep-Piramit salep)	-Romana(Çatal salep) -İberica -umbrosa	-kotschyana

 

Bunların haricinde bölgede olmamasına rağmen bazı denemelerde yetiştirilebilen türlerde vardır. Bunlar orchis tridendata(topbaş), orchis popilionacea (aslanağzı) ile bazı ophrys (arılı salep) türleri dir.

            Genel olarak bir değerlendirme yapıldığında doğu Anadolu bölgesinde tarla şartlarında yetişebilen ve yumru elde edilebilecek en uygun tür anacamptis pyramidalis (piramit salep), dactylorhiza romana(çatal salep)  ile orchis türlerinden coriophora, palustris ve simia türleridir.

Bu türler yüksek rakımlı bölgelerde eylül ekim ayında fide olarak tarlaya dikilmeli ve haziran temmuz aylarında hasat edilerek yumrular aynı tarihte ekilmeli veya muhafaza edilerek eylül ekim ayında toprağa dikilmelidir.

Bahsi geçen salep türleri için yumru veya fide temini izinli üreticilerden fatura karşılığı alınarak izinlendirilmesi yapılmalıdır. Bölge illerinde izinli yetiştiricilik yapanlar araştırılmalıdır.

Bununla birlikte İlgili devlet kuruluşları yetkisinde kontrollü bir şekilde  doğadan tarlaya taşıma şeklinde projeler yapılmalı ve üretici olmak isteyenlere üretim materyali olan yumru veya fide temin edilmelidir.

Devamını Oku »

Salep Hangi İklimde Yetişir?

 

SALEP HANGİ İKLİMDE YETİŞİR ?

    Salep bitkisi doğada yabani olarak yetişen çok yıllık bir bitkidir. Toprak altında yumru oluşturur ve ticari öneme haiz bir özelliğe sahiptir. 

    Salep bir kış bitkisidir ve kış aylarında soğuklama ihtiyacı ister.  Yetiştiği bölgelerde türlere göre farklı iklim istekleri vardır. Bazı türler yüksek rakımlı ve serin iklim isterken bazı türlerde ılıman düşük rakımda yetişmektedir.

    Yetiştiricilik düşünüldüğünde öncelikle üretim yapılacak bölgenin etrafında  yayılış gösteren türler tercih edilmelidir.

Devamını Oku »

Salep Yetiştiriciliğinde İzin Alınması Gerekir mi?

 

SALEP YETİŞTİRİCİLİĞİ İÇİN İZİN ALINMASI GEREKİR Mİ?

            Bugün ki yazımızda salep yetiştiriciliği için izin alınması gerekir mi sorusunu tüm ayrıntıları ile yanıtlayacağız.

 Salep bitkisi orkidegiller familyasına ait ve bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de CİTES sözleşmesine göre doğadan toplanması yasaklanmıştır. Ancak tarla şartlarında yetiştirilmesi yasak değildir.

Hobi amaçlı veya deneme amaçlı, yaklaşık 100-150 m² lik alanlarda yapılacak yetiştiricilik için izin alınmasına gerek yoktur ancak üretim materyali olan yumru veya fide doğadan toplanmamış olmalı ve izinli üreticilerden fatura karşılığı alınmış olmalı.

Salep yetiştiriciliğini ticari anlamda yapmak ve yumru veya fide satışı gerçekleştirmek isteyenler ise Tarım Müdürlüklerinden izin alması gerekmektedir. Salep ülkemiz mevzuatlarına göre süs bitkisi olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle ticari anlamda salep yetiştirecekler SÜS BİTKİLERİ ÜRETİCİ BELGESİ almak zorundadır. Aksi taktirde 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu ile 2872 Sayılı Çevre Kanununa göre cezai işlemlere maruz kalır.

O halde hobi amaçlı salep yetiştiriciliğinde doğadan toplamadığını kanıtlayan üretim materyaline ait fatura olması yeterli iken ticari yetiştiricilikte Üretici izin belgesi alınması gerekmektedir.

ÜRETİCİ BELGESİ ALMAK İÇİN;

(1) Süs bitkisi üretici belgesi üretim tesislerinin bulunduğu il müdürlüğü tarafından verilir ve bütün illerde geçerlidir.

(2) Süs bitkisi üretici belgesi başvurusu sırasında aşağıdaki belgeler istenir:

a) Başvuru sahibi ziraat mühendisi, ziraat teknisyeni veya bitkisel üretim ya da tohumluk yetiştirme konusunda ders aldığını belgeleyen tekniker veya peyzaj mimarı/teknikeri ise diplomanın aslı veya il müdürlüğünce onaylı örneği; değil ise çalıştırıldığı beyan edilen ziraat mühendisi veya peyzaj mimarına ait diplomanın aslı veya il müdürlüğünce onaylı örneği. Çalıştırılan ziraat mühendisi veya peyzaj mimarı, aynı il sınırları içinde, en fazla beş işletmede çalışabilir.

b) (Degisik:RG-4/4/2012-28254) Başvuru sahibinin bağlı bulunduğu vergi dairesinin adı ve vergi kimlik numarasının yazılı beyanı.

c) İl müdürlüğü tarafından düzenlenen süs bitkileri ve süs bitkileri çoğaltım materyali üretim işletmesi kapasite raporu.

Süs Bitkisi Üreticilerinin Yükümlülükleri

Süs bitkisi üretici belgesi alan gerçek veya tüzel kişiler aşağıdaki hususları yerine getirmekle yükümlüdürler:

a) Üretim ve satışlarına ait kayıtları beş yıl süre ile muhafaza etmek.

b) Bakanlık tarafından davet edildikleri eğitim ve toplantılara katılmak.

c) Süs Bitkileri Üreticileri alt birliğine (SÜSBİR) üye olmak zorundadır.

 

Devamını Oku »

Salep Fidesi Nasıl Dikilir? Resimli anlatım

 SALEP FİDESİ DİKİMİ

Toprak hazırlığı yapıldıktan sonra tarla 1,5 m eninde ve 20 cm yüksekliğinde yastıklara ayrılır. 

Yastıklara enine doğru 5 cm derinliğinde bir çizi açılır.

Açılan çizilere 3 cm ara ile fideler tek tek toprağa bırakılır.

Fideler çizilere bırakıldıktan sonra çiziler kapatılır ve hafifçe bastırılarak yumru ile toprağın kaynaşması sağlanır.

Dikim tamamlandıktan sonra hafif bir can suyu verilir.

Devamını Oku »

Salep Fidesi toprak yüzeyine çıktı

 

Devamını Oku »

Doğada Toplayabileceğiniz Yabani Nane Otu

 

YABANİ NANE (Mentha pulegium)

            Merhaba arkadaşlar. Bugün size doğada toplayabileceğiniz yabani nane bitkisinden bahsedeceğiz.

            Yabani nane ballıbabagiller familyasından olan ve doğada kendiliğinden yetişen çok yıllık bir bitkidir. Halk arasında yarpuz otu olarak da bilinir.

İçeriğinde mentha veya mentol adlı bir aroma bulunur. Ülkemizde Akdeniz bölgesi başta olmak üzere bir çok bölgemizde doğal olarak yayılış göstermiş olup daha çok nemli çayırlarda, yol kenarlarında ve tarla kenarlarında yetişir.

Yapraklar kümeler halinde üst üste dizilmiş şekilde bulunur ve Ağustos-temmuz aylarında lila renkli çiçek açar. Yaz sonunda ise tohum bağlar.

Yabani nane bitkisinin yaprakları ilkbaharda çiçek açmadan önce toplanmalı ve gölgede kurutulmalıdır.

Taze olarak salatalarda kullanıldığı gibi kurutulduktan sonra elle ovuşturularak toz haline getirilir ve baharat olarak kullanılır.

En çok kullanıldığı alanlar kadınlardaki adet düzensizliklerine ve soğuk algınlığına karşı şifalı olarak kullanılmasıdır.

Toksik etkiye sahip yağı bir çok hastalığın tedavisinde kullanılsa da en çok kullanım şekli çayı yapılarak kullanılmasıdır.

Yaprakları toplanan yabani nane gölgede kurutulduktan sonra toz haline getirilir ve bir yemek kaşığı bir bardak kaynar suda 10 dakika bekletilir. Daha sonra süzülerek içilir. Şifalı etkisi için 5 gün süre ile günde iki bardak içilir.

Yabani nane çayı başta adet düzensizlikleri ve soğuk algınlığı olmak üzere mide bulantısına, baş dönmesine, yüksek tansiyon ve kusma gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmaktadır.

Devamını Oku »

ÇOBANÇANTASI OTU FAYDALARI KULLANIMI

 

ÇOBANÇANTASI OTU (Capsella bursa-pastoris)

ÖZELLİKLERİ

Çobançantası, turpgiller familyasından olan
ve doğada yabani olarak kendiliğinden yetişen şifalı bir bitkidir.

 Genellikle tarım alanları ve çorak arazilerde, çayırlık alanlarda otların arasında yetişir.

Çoban çantası otu tek yıllık olup dik büyüyen tüylerle kaplı olan bir gövdeye sahiptir. Bu bitki oTtsu bir bitkidir ve yaklaşık 40–50 cm arasında boylanır.

 Ocak-Aralık aylarında çiçek açar. Kuraklığa ve soğuğa dayanıklı olmasıyla bilinir.

Bir yıl içerisinde 6-7 defa tohum döker, bu da onun ne kadar hızlı üreyebildiğini gösterir. Mevsimi ılık geçen bölgelerde kış aylarında bile tohum bağlar ve üremesine devan eder.

 Çiçek açtıktan sonra kalp şeklinde ve çantaya benzer meyveler oluşturur. Bu özelliğinden dolayı çoban çantası olarak adlandırılmıştır.

İÇERDİĞİ MADDELER:

Çoban çantası otunun içeriğinde bulunan ana etkili madde fumarik asittir. Yine bursik asit, saponin, peptid, C vitamini ve B grubu vitaminler ile demir fosfor, kalsiyum ve potasyum gibi elementler bulunur. Ayrıca % 35 oranında yağ içerir.

 FAYDALARI

En çok kullanıldığı şifalı yönü kanama durdurucu Özelliğidir.. Özellikle kadınlarda adet kanamalarını düzenlemek için kullanılır. Yine basur tedavisinde çok etkilidir. Ayrıca skorbüt hastalığının tedavisinde de kullanılmaktadır. İçeriğindeki Saponin ve peptid maddesinden dolayı kanı pıhtılaştırdığı için her türlü kanamayı durdurmada etkilir.

 Bağırsağın çalışma mekanizmasını düzenleyen bu bitki kabızlığın oluşumunu engelliyor ve sindirim sisteminin çalışmasında önemli rol oynuyor. Karın ağrısını gidermektedir.

 Tansiyonu dengeleyen ve yüksek tansiyonu düşüren bu bitki kalp için faydalıdır. Kan dolaşımın düzenlediği için kalbin çalışma ritmini düzenlemektedir.

NASIL KULLANILIR

Çoban çantası otunun şifalı olarak kullanımı oldukça yaygındır. Genel olarak kökleri, yaprakları ve çiçekleri de tüketilebilmektedir. Çiçek açmadan önce körpe yaprakları toplanarak salatalarda kullanılır. Yine meyve ve çiçekleri taze olarak ve pişirilerek yenebilir. Tohumlarının hafif baharatımsı tadından dolayı çorbalarda veya et yemeklerinde kullanılır.  Tohumundan yağ ve baharat elde edilebilir..

 

Şifalı olarak kullanımı genellikle çay şeklindedir. Meyve ve dalları  ile birlikte toplanan çoban çantası otu gölgede birkaç gün kurutulur. Daha sonra kıyılarak bir yemek kaşığı bir bardak kaynar suda 10 dakika bekletilerek demlenir. Süzüldükten sonra günde bir bardak içilmesi yeterlidir.

Devamını Oku »

VERİMLİ SALEP TÜRLERİ

VERİMLİ SALEP TÜRLERİ

Yumru verme yetenekleri bakımından en öne çıkan türler Serapias vomeracea (Burm.fill.) Brig., Orchis sancta L. ve Ophrys bombylifera Willd. olmuştur. Bunlardan ilk ikisi hem kültür şartlarına uyumu, hem de yaygın olarak bulunmaları bakımından ön plana çıkmışlardır. Orchis morio L., Orchis italica Poiret. ve Orchis anatolica Boiss. ise üzerinde çalışılabilecek, ümit var diğer türlerdir.

Devamını Oku »