Doğu Anadolu Bölgesinde Yetiştirilebilen Salep Orkideleri

 

DOĞU ANADLO BÖLGESİNDE YETİŞEN SALEP TÜRLERİ

            Ülkemiz için tam anlamı ile bir salep cenneti diyebiliriz. Ülkemizde salep orkideleri Kuzey Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu, Batı Anadolu, Ege ve Güney Anadolu bölgelerinde yayılış göstermektedir. Anadolu’da yaklaşık 24 cins ve 187 orkide türü bulunmakta olup bunların çoğu yumru birden fazla yumru veren türlerdir.

            Şimdi doğu Anadolu bölgesinin doğal alanlarında yayılış göstermiş ve tarla şartlarında yetiştiriciliği yapılabilecek türler hakkında bilgiler vereceğiz. Bu bilgiler ışığında doğu illerimizde salep yetiştiriciliğinin yaygınlaşması ve ülke ekonomisine katkıda bulunulması en büyük temennimiz.

            Yapılan araştırmalarda doğu Anadolu’da salep bitkisinin bulunduğu ballıca iller Van, Muş ve Bitlis illeridir. Yine Erzurum’dan Malatya’ya kadar olan bölgede Elazığ, Erzincan ve Tunceli doğasında da yetişen salep orkideleri türleri bulunmaktadır.

            Genel Olarak Doğuda yetişen salep türleri 100 rakımın üzerimdeki yüksekliklerden yaklaşık 1700 rakıma kadar yetişen türlerdir. Cins olarak yüksek rakımlı bölgelere adapte olan salep orkideleri başta orchis olmak üzere anacamptis, dactylorhiza,cephalanthera dır. Bu cinslere ait türler ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.

ORCHİS	ANACAMPTİS	DACTYLORHİZA	CEPHALANTHERA
-Orchis coriophora, (kum salebi) -Orchis palustris, (Çayır Salebi) -Orchis simia,(Püsküllü Salep) -Orchis collina (Tepe salebi) -Orchis pinetorum(çam salebi)	-Pyramidalis (sivri salep-Piramit salep)	-Romana(Çatal salep) -İberica -umbrosa	-kotschyana

 

Bunların haricinde bölgede olmamasına rağmen bazı denemelerde yetiştirilebilen türlerde vardır. Bunlar orchis tridendata(topbaş), orchis popilionacea (aslanağzı) ile bazı ophrys (arılı salep) türleri dir.

            Genel olarak bir değerlendirme yapıldığında doğu Anadolu bölgesinde tarla şartlarında yetişebilen ve yumru elde edilebilecek en uygun tür anacamptis pyramidalis (piramit salep), dactylorhiza romana(çatal salep)  ile orchis türlerinden coriophora, palustris ve simia türleridir.

Bu türler yüksek rakımlı bölgelerde eylül ekim ayında fide olarak tarlaya dikilmeli ve haziran temmuz aylarında hasat edilerek yumrular aynı tarihte ekilmeli veya muhafaza edilerek eylül ekim ayında toprağa dikilmelidir.

Bahsi geçen salep türleri için yumru veya fide temini izinli üreticilerden fatura karşılığı alınarak izinlendirilmesi yapılmalıdır. Bölge illerinde izinli yetiştiricilik yapanlar araştırılmalıdır.

Bununla birlikte İlgili devlet kuruluşları yetkisinde kontrollü bir şekilde  doğadan tarlaya taşıma şeklinde projeler yapılmalı ve üretici olmak isteyenlere üretim materyali olan yumru veya fide temin edilmelidir.